توسعه روستایی
مکرم روان بخش؛ طوبی عابدی
چکیده
ارزیابی تهدیدها‌ی مؤثر بر اکوسیستم‌ها به‌منظور توسعه راهبردهای مناسب مدیریت محیط‌زیستی، پایش و ارزیابی آن‌ها امری ضروری است. پناهگاه حیات‌وحش و تالاب بین‌المللی امیرکلایه با مساحت 1230 هکتار در دهستان شیرجوپشت، بخش رودبنه، شهرستان لاهیجان در استان گیلان واقع‌شده است. در این تحقیق ابتدا جهت تدوین معیارهای و زیرمعیارهای پژوهش، ...
بیشتر
ارزیابی تهدیدها‌ی مؤثر بر اکوسیستم‌ها به‌منظور توسعه راهبردهای مناسب مدیریت محیط‌زیستی، پایش و ارزیابی آن‌ها امری ضروری است. پناهگاه حیات‌وحش و تالاب بین‌المللی امیرکلایه با مساحت 1230 هکتار در دهستان شیرجوپشت، بخش رودبنه، شهرستان لاهیجان در استان گیلان واقع‌شده است. در این تحقیق ابتدا جهت تدوین معیارهای و زیرمعیارهای پژوهش، از منابع کتابخانه‌ای همچنین نتایج حاصل از طرح تدوین برنامه مدیریت زیست بومی تالاب امیرکلایه(1399) استفاده شد. در تدوین این برنامه 30 نفر از ذی‌نفعان و بهره بردان تالاب شرکت داشتند. سپس به‌منظور استخراج و تبیین دقیق مشکلات و مسائل تالاب پرسشنامه‌ای با معیارهای اولیه طراحی و به 15 نفر از متخصصین مطلع به مدیریت تالاب امیرکلایه ارسال شد. در گام بعدی نظرات متخصصین ازنظر نرمال بودن به کمک آزمون کولموگروف- اسمیرنف موردسنجش قرار گرفت و درنهایت مشکلات و مسائل شناسایی‌شده به روش دلفی فازی رتبه‌بندی شدند. نتایج نشان داد که معیار بیولوژیک با سه زیر معیار، معیار فیزیکوشیمیایی با شش زیر معیار، معیار اقتصادی با شش زیر معیار، معیار اجتماعی با 12 زیر معیار و معیار فرهنگی با چهار زیر معیار مهم‌ترین معضلات تالاب بودند. نتایج حاصل از رتبه‌بندی زیر‌معیارها نشان داد که ورود گونه‌های مهاجم و رشد و تجزیه گیاهان با امتیاز 38/ 0در بخش بیولوژیکی و کاهش عمق و سطح تالاب همچنین آلودگی تالاب به کود و سموم کشاورزی به ترتیب با امتیاز 21/0 و 20/0 در بخش فیزیکوشیمیایی حائز بالاترین رتبه بودند. افزایش سطح زیر کشت اراضی شالی‌کاری روستاهای حاشیه تالاب با امتیاز 19/0 ، برداشت بی‌رویه آب تالاب و فقر اقتصادی جوامع محلی هر یک با امتیاز 18/0 از مهم‌ترین زیرمعیارهای اقتصادی شناسایی شدند. شکار غیر‌مجاز و بی‌رویه با امتیاز 11/0 و عدم تعامل و مشارکت بین سازمانی در مدیریت تالاب در گروه‌های ذینفع تالاب با امتیاز 10/0 از مهم‌ترین زیرمعیارهای اجتماعی و درنهایت زیرمعیارهای فرهنگی، عدم آگاهی جوامع محلی (ساکنین روستاهای حاشیه تالاب) و مدیران و ذی‌نفعان تالاب به ترتیب با امتیاز 31/0 و 30/0 حائز بالاترین رتبه بودند. استفاده از سایر روش‌های دیگر کمی‌سازی عوامل تهدیدکننده تالاب در دستیابی به نتایج دقیق‌تر و کامل‌تر به‌منظور اجرای موفق‌تر برنامه مدیریت زیست بومی امیرکلایه و دستیابی به توسعه پایدار روستاهای حاشیه تالاب مثمر‌ثمرخواهد بود.
